In 2021 treedt de Omgevingswet in werking. Ook gemeenten krijgen dan te maken met een bundeling van nu nog geldende wetten op het gebied van bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Omgevingswet moet het mogelijk maken dat gemeenten een goede rol kunnen spelen bij grote opgaven. Bijvoorbeeld op het gebied van energietransitie, woningbouw en klimaatadaptatie. Het gaat ook om eigentijdse, snelle en efficiënte werkwijzen voor het opstarten van initiatieven, aangaan van co-creatie met (groepen in) de samenleving en om het delen van verantwoordelijkheden.
Om succesvol met de Omgevingswet te kunnen werken, moeten gemeenten ook hun interne organisatie, werkprocessen en -procedures aanpassen. Infram helpt daarbij, in Tilburg bijvoorbeeld.
In 2021 wil Tilburg Omgevingswetproof zijn. Als eerste veranderopgave zag de gemeente het vereenvoudigen en samenvoegen van regels voor ruimtelijke ontwikkelingen. Maar tegelijkertijd wilde de gemeente greep houden op de bescherming van ruimtelijke kwaliteiten. Om zicht te krijgen op de te nemen stappen heeft de gemeente aan Infram gevraagd om in eerste instantie in beeld te brengen wat nodig is om het bestaande wettelijke instrumenten aan te laten sluiten bij de Omgevingswet.
Al snel werd duidelijk dat er veel meer staat te gebeuren dan het aanpassen van deze instrumenten. De gemeente moet rond het vergunnen van nieuwe ruimtelijke initiatieven anders gaan werken. Het blijkt niet voldoende om alleen voor de afdeling Ruimte procedurele en administratieve taken te herzien, het gaat om een veranderopgave die de gehele gemeentelijke organisatie raakt.
Dit verworven bewustzijn helpt de gemeente Tilburg aan een gunstige uitgangspositie bij alle verdere stappen. Het is in de veranderkunde immers een gouden regel dat veranderingen binnen organisaties pas goed uitvoerbaar zijn als in hun context iets verandert. Het trof dat Tilburg al de strategische ambitie had om de rol van de gemeente bij het invullen en uitvoeren van ruimtelijke opgaven te herzien.
Infram heeft eraan bijgedragen dat Tilburg nu ziet dat ‘Omgevingswetproof’ een veranderopgave voor de gehele gemeente betekent. Door gezamenlijk (ook middels omgevingsparticipatie) te bepalen waarom er überhaupt moet worden veranderd (het ‘waarom’, als gemeentelijke ‘belofte’). Door er op aan te sturen dat de Tilburgse gemeenteraad zelf bepaalt welke doelen Tilburg aan de Omgevingswet koppelt, heeft Infram de invoeringsstrategie van de Wet geborgd.
Vervolgens heeft Infram als ‘expeditieleider’ de veranderopgave vormgegeven en gefaciliteerd door met een gedragen veranderplan en afgestemd op andere programma’s binnen de gemeentelijke organisatie, de veranderactiviteiten (het ‘wat’) daadwerkelijk te initiëren en als (adaptief) programma uit te rollen (het ‘hoe’).
De veranderopgave omvat de gehele breedte van drie samenhangende onderdelen:
De implementatie van de Omgevingswet als veranderopgave heeft urgentie gekregen binnen de gehele gemeentelijke organisatie. Vanuit een gedragen programma zijn de verschillende afdelingen met de benodigde veranderingen aan de slag gegaan. Binnen het implementatieprogramma wordt breed geëxperimenteerd (ook door de samenleving) met pilots Omgevingsplan, Omgevingsvisie en met ‘houding en gedrag’ en is het Digitaal Stelsel Omgevingswet in ontwikkeling.
Wat kunnen wij voor u doen?
Remko Blokpoel
Senior Adviseur
