Aardgasvrije wijken

De vraagHoe kan de transitie naar aardgasvrij wonen worden versneld?

Gemeenten staan voor de enorme opgave om voor 2050 alle woningen aardgasvrij te maken. Maar hoe motiveer je mensen te stoppen met iets waar ze al decennialang -en met plezier- gebruik van maken? Hoe pas je de nieuwe warmte-infrastructuur in in de ondergrond en openbare ruimte? En hoe kom je met wijkbewoners, vastgoedeigenaren, energieleveranciers, verschillende beleidsdisciplines en het openbaar bestuur tot haalbare en betaalbare afspraken om over te gaan tot realisatie? Dit zijn slechts enkele vragen die in diverse wijkgerichte aanpakken in gemeenten aan de orde komen en waar antwoorden op worden gezocht om de warmtetransitie te kunnen versnellen.

Onze inbrengVerbinding leggen tussen inhoud en partijen

Infram heeft bij de gemeenten Rotterdam en Zwijndrecht diverse sleutelrollen ingevuld in de warmtetransitie. Kenmerkend daarin is dat de adviseurs zich niet beperken tot een specifiek aspect maar juist eenvoudig verbinding leggen: tussen beleid en uitvoering, tussen verschillende vakgebieden, tussen publieke en private partijen en tussen operationele, tactische en strategische vraagstukken. In het werk staan de bewoners altijd centraal, de adviseurs van Infram hebben zich dan ook ingezet om hun wensen en behoeftes (die vaak niet alleen over de energietransitie gaan) te inventariseren en hen een belangrijke stem te geven in de aanpak. Om de transitie te versnellen heeft Infram regelmatig een lans gebroken voor onorthodoxe oplossingen. Concreet heeft Infram de volgende rollen ingevuld:

• Bij de gemeenten Rotterdam en Zwijndrecht hebben Infram adviseurs aan de wieg gestaan van de eerste gebiedsaanpakken in de rol van kwartiermaker. In die rol hebben de adviseurs de haalbaarheid van een aanpak onderzocht, vormgegeven aan een plan voor de verkenning van het aardgasvrij maken van een wijk en alle relevante stakeholders betrokken.
• In verschillende wijken in Rotterdam heeft Infram projectleiders en adviseurs geleverd om tot overeenkomsten te komen tussen de warmteleverancier, woningcorporaties en gemeente om een wijk aardgasvrij te maken. Dat betekent invulling geven aan een integrale gebiedsgerichte aanpak, die berust op vier sporen: technisch, financieel, sociaal-maatschappelijk en fysiek/ruimtelijk.
• Infram heeft ook financiële en juridische expertise geleverd bij het opstellen van business cases en het vertalen van afspraken in diverse overeenkomsten.
• Samen met de betrokken experts is – mede op basis van een wandeltocht door de wijk - advies uitgebracht over de ruimtelijke inpassing van warmteoverdrachtstations.
• Verder hebben Infram adviseurs de samenwerking georganiseerd met deskundigen van andere afdelingen van de gemeente en met nutsbedrijven (elektriciteit, water, riolering, openbare ruimte), zodat toekomstige ontwikkelingen in de drukke onder- en bovengrond niet onmogelijk worden én ingrepen bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving. Dat is continu schakelen tussen verschillende werkzaamheden, zodat de straat uiteindelijk voor verschillende ingrepen maar één keer open hoeft. 

ResultatenOvereenkomsten, initiatieven, leerervaringen en realisatie

De inbreng van Infram heeft tot diverse concrete resultaten geleid:

• Intentieverklaringen en gebiedsovereenkomsten tussen gemeente, woningcorporaties en de warmteleverancier. Overeenkomsten met Verenigingen van Eigenaren en met eigenaren van gemeentelijk vastgoed.
• De basis voor diverse initiatieven gericht op bewoners. Zoals het Energiehuis in Reyeroord en de Huiskamer in Pendrecht. Maar ook De Nacht Club(academie), een succesvol initiatief in diverse wijken van Rotterdam en andere gemeenten, waarin de systeemwereld van de gemeente en de wereld van bewoners dichter bij elkaar worden gebracht (social design).“Er ontstaat verbondenheid als je een nachtwandeling door de wijk maakt en bewoners het verhaal bij voor hen bijzondere plekken vertellen.”
• Instrumentarium gericht op de kwaliteit van de leefomgeving: inpassing- en locatiekeuzestrategie warmteoverdrachtstations en de routekaart samenwerken in de boven en ondergrond. Deze zijn opgenomen in het inpassingskader nutsvoorzieningen energiesysteem. Dit inpassingskader vormt een stadsbreed kader dat richting, uniformiteit en wegingscriteria biedt aan de inpassing van bovengrondse objecten (transformatorhuisjes en warmteoverdrachtstations) van het energiesysteem.
• In de Rotterdamse wijken Bospolder-Tussendijken en Pendrecht is de uitvoering gestart en worden woningen op het warmtenet aangesloten.
• Infram heeft leerervaringen in diverse gebiedsaanpakken opgehaald en gedeeld met opdrachtgevers. Ook zijn opdrachtgevers en andere betrokkenen in de warmtetransitie in contact gebracht met elkaar tijdens door Infram georganiseerde ‘villasessies’, zie bijvoorbeeld Infram Villasessie: met De Straat in transitie.